الأمثال والحكايات الشعبية - الأمثال والحكايات الشعبية - الأمثال والحكايات الشعبية - الأمثال والحكايات الشعبية - الأمثال والحكايات الشعبية
الأمثال والحكايات الشعبية
توطئة:
الفولكلور الشعبي الفلسطيني زاخر بالأمثلة الشعبية التي عبأتها حكمة البشر منذ أول الخليقة، على جدران أقدم تجمع سكاني في تاريخ البشر ونعني به مدينة أريحا، وتلخص الأمثال الشعبية بشكل مذهل الحياة في فلسطين وممارساتها اليومية، فمن الأخلاق إلى الزراعة إلى الزواج إلى الفصول إلى الكرم..الخ
لكن هذا الكتاب الذي نتعرض له اليوم أخذ جانباً واحدا من الأمثال وهي الأمثال الخاصة بالفصول والزراعة، مما اقتضى الإشارة إليه.
وبالتالي فإن ملف الأمثال الوارد هنا، قابل للزيادة بشكل كبير، وما هذه الأمثال الواردة هنا إلا بداية لتجميع الأمثال الفلسطينية التي لا يعرف أحد عددها ولا حتى على وجه التقريب.
أمثال شعبية فلسطينية
عن كتاب: الجغرافية الفولكلورية للأمثال الشعبية الفلسطينية
المؤلف: سليم عرفات المبيض
دار النشر: الهيئة المصرية العامة للكتاب
سنة النشر: 1986
---------------------------------------
* إن صلّبَت خرّبَت
* الشتا في الصليب المطر طروحات
* إن أجا الصليب روِّح يا غريب
* صلّب وخش وخمّس واطلع
* عيّد واطلع صلّب وادخل
* إن صلّب الصليب لا تأمن الصبيب
* عيد الصليب لا تأمن الصبيب
* لما يطلع الخريف ادّارى في الصريف
* هوا الخريف بيخلي القوي ضعيف
* أيلول دباغ الزيتون
* في أيلول بيطيح الزيت في الزيتون
* في أيلول بيدور الزيت في الزتون والمر في اللمون
* لما يصلّب الصليب ما ترفع عن زيتونك القضيب
* زيته طيّب ولقاطه بشيّب
* زيت الملدمسي طيب ولقاطه بشيب
* النبالي زيته سيال ولقاطه عجال في عجال
* البري زيته مري
* الزيت عماد البيت
* عمارة البيت خبز وزيت
* القمح والزيت سَبْعين في البيت
* الزيت مسامير المعصب
* الزيت ملك العاجز
* كول زيت وانطح الحيط
* سيل الزيتون من سيل كانون
* إن لسّن الزيتون في شباط حضرولو لبطاط
* إن أخرج في شباط حضرولو البطاط
* إن لسن الزيتون في أيار هيأولو الزيار
* إن أخرج في أيار حضرولو الجرار
* إن لسن في نيسان لا تعشم ابه يا ابن الناس
* إن احسم الزيتون في الخميس هيأولو القطاطيس
* يا الله السموم في ليالي الزيتون لو ما ضل في السهل ولا حابون
* يا الله الندى يوم عقد المرودة بعقد الزيتون والا انشالله ما حدا
* يا رب ندى وسموم عند عقدك يا زيتون
* مثل ما بدك منها بدها منك
* ابعد اختي عني وخد ثمرها مني
* قنبني ولا تكربني
* العشاب غلب الكراب
* الزيتون اذا بدك تهفيه شفه وخليه
* التين اقطع واطيه والزيتون اقطع عاليه
* الجناين جنون والملك زيتون
* ايام الزيت اصبحت امسيت
* أيام الزيت طول الخيط
* أيلول طرفه من الشتا مبلول
* من الشجر للحجر
* إن تخن الخريف ابشر بالرغيف
* بعد الصليب الأخراني صيف تاني
* سنة الشوب بتلبس التوب
* لا تكره الحموم في أول الوسوم
* يا رب حمومها في أول وسومها
* السنة المليحة بتنعرف من فولها وسخولها
* أجانا وز العراق ابشرو بالخصاب
* وز ولبن عافية عالبدن
* سنة الزرزور احرت في البور
* سنة القطا بيع الغطا
* سنة الحمام افرش ونام
* قيمو بيادركم أجا الصفاري
* إذا حفل أبو سعد بطل الرعد
* السنة مرحبة والثريا مطير
* في تشرين ينتهي العنب والتين
* في سهيل بيهيل البلح هيل
* وسومها على خشومها
* إن كان القمح في البيت فرحت وغنيت
* الوسم حرامي
* الوسم ضيف
* أول الوسوم لا تحوم
* السموم في أول الوسوم
* تشرين برده يبكّي المصارين
* المطر البدري طريح
* إن أوسمت على عيد لِدْ أحرث وقد
* إن هدر الرعد إرمي واندم ولا تظل بلاش وتندم
* عيد لد قد وجد
* عيد لد يا مطر بيهد يا صيف بجد
* عيد لد كل شداد يشد
* يا مجرب لا تطلي جرباك قران احدعش وراك
* في تشرين الخيل بيقل جريها وجري الكرمات بيزيد
* اربط بكير وحل بكير وخود بقر مثل البكاكير
* الشتا بعود والصيف بعمود
* الأرض الشلف بدها حسيم طايب
* اللي ما بيحرت في الشتا يستعطي في الصيف
* السروة البدرية ما بتلتحق
* الزرعة البدرية ما بتلتحق
* كل بدري في المال فالح
* قم قامك الويل ما انتاش من سرايين الليل
* الفلحة ان ما أغنت سترت
* شدة فلان زي الموسم
* الشرط عند الحرت ولا القتال عند الصليبة
* اللي ما بيحرت في الاجرد عند الصليبة بيحرد
* اللي ما بيزرع في الاجرد عند الصليبة بيحرد
* ارمي الحب واتوكل عالرب
* إن مات ابوك وانت زغير عليك بزراعة الشعير
* احرث احراثين والثالث قطيع الفاس ولا عشرة كثير الناس
* المخبا بيكسر الحسيم
* شغلك مثل حراث الجمال
* عيد لد يا شداد شد ويا رماك هد
* يا عيد لد يا قمح المواليدي
* يا شعير لد يا قمح المواليدي
* أجا المطر يا طالبين الغلا وشعيركو اللي بيضبو تاكلو في العزا
* خيار تشريني شمني وارميني
* خيار تشريني شمني ولا تشتريني
* خيار اوله للسلاطين وآخره للمجانين
* خيار اوله للسلاطين وآخره للجرادين
* الخيار يطفي عالقلب نار
* في تشرين يغبر العنب والتين
* يا فلاح ازرع الشجر قبل ما يفوتك المطر
* يا هنيالك يا زارع الشجر يا قاطع الثمر
* شهر بربارة ياخد من الليل غباره
* في عيد بربارة النهار ياخد من الليل غباره
* عيد بربارة يطلع المطر من خزوق الفارة
* في البربارة طلعت المي من قدوح الفارة
* المربعانية يا شمس تحرق يا مطر تغرق
* يا بتربع يا بتقبع
*إن طلعت البربارة القمح يا بدارة
* قلو تستغلو
* إن طلعت البربارة القمح يا بدارة وحطو الشعير في الغرارة
* إن طلعت البربارة حط الشعير في المطمارة والقمح يا بدارة
* عليك بقمح الدبية واحذر من قمح تحت المية
* يوم تظاوي البربارة رد الشعير في غراره والقمح يا بداره
* أنا القمح برمح رميح بتقدم للضيف بلا غماس
* الشعير للبعير
* مثل خبز الشعير مأكول ومدموم
* العز للرز والبرغل شنق حالو
* ابدر عدس يوشوش وكرسنة تنادي وفول يقول الله لا يرحم ابو الجماعة اللي يدخل الهوا بينهم
* إن غاب عنك الضاني عليك بالقضاني
* كول عدس تفوت الفرس
* إن أجت ميلادة رد العدس لبلاده
* إن فاتك الميلادي خلي عدساتك للولادي
* من ميلادة لباب الدارون رد بدارك يا مجنون
* طلع الرنجس والحنون ضب بدارك يا مجنون
* وايمتى بيطلع البرقوق رد بدارك عالصندوق
* أصلك ومطر الكوانين
* الشغل في كانون أسلم ما يكون
* القت الثرى عالثرى
* الثرى وصل الصينية
* أجا كانون ولف الفحم والكانون
* في كانون كن وعالبعير حن
* في كانون الأصم بيشخ الحمار دم
* سقعة الشعير بترمي البعير
* في كانون الأصم اقعد في بيتك وانطم
* في كانون الصحو فيه ظنون
* ما بين ميلادة والغطاس لا تسافر يا ابن الناس
* بين مغطاس وميلادة سوي لراسك جلادة
* بين مغطاس وميلادة سوي لراسك لبادة
* بعد كانون الشتا بيهون
* إن غطس النصراني اشلح توبك الفوقاني
* سعد دابح البرد فيه دابح
* سعد دابح ما بيخلي ولا كلب نابح
* في شباط بيضبو العير في الرباط
* شباط ما عليه رباط
* شباط جر العنزة بالرباط
* سرحنا أول شباط عا زرعة العنبات
* في شباط بيعرق الأباط
* سعد السعود بتمشي المي في العود
* بدور المي في العود ويدفا كل مبرود
* راح شباط هالخباط ما أخد مني عنزة ولا رباط
* أخويا يا آذار اربعة منك وثلاثة مني خلي وادي العجوزة الحزين يغني
* شهر شباط لا يخلي عنز ولا زلاط
* مر شباط لا اخد عنز ولا زلاط
* لا تعد غنمك يا شاوي تيمرق التسعاوي
* ضب غنمك يا شاوي لما يمرق التسعاوي
* لن هل قران التسعاوي تفقد غنمك يا شاوي
* سعد الخبايا بتطلع من الأرض الخبايا
* شباط شبطنا وربطنا وروايح الصيف أجتنا
* شباط الخباط يشبط ويخبط وريحة الصيف فيه
* إن هل الدارون اطلق جملك يا مجنون
* في آذار بيتساوى الليل والنهار
* شمس الربيع تؤذي الرضيع
* في آذار العجوز ما بتفارق النار
* اذار شمس وامطار وينشف الراعي بلا نار
* بين العقرب والنيساني ارفع غطاك الفوقاني
* اذار ابو الزلازل والأمطار
* اذار فيه سبع ثلجات كبار غير الزغار
* في اذار ينشف الراعي بلا نار ويرمو الجزر للحمار وتمطر سبع مطرات